Başlıca Eğitim Sorunları

 
Eğitimde yenileşme ya da reform çabaları evrensel bir görünüm sergilemektedir. Dünyadaki bütün ülkeler eğitim sistemlerinde ya kısmen ya da bütünüyle bir yenileşme çabası içinde bulunmaktadır. Bu yenileşme çabalarında Türkiye’nin de önemli bir veri vardır. Ülkemizde, zaman zaman, biriken eğitim sorunlarının çözümü için önemli reform hamlelerine girilmiştir. Eğitimde yenileşmenin ana çizgilerinin belirlendiği hallerde, yanlı önerilerin yerini yansız ölçütler almaktadır. Bu ölçütlerin geliştirilmesinde olumlu olarak saptanan durumlara ilişkin çalışmalardan günümüzde geniş ölçüde yararlanılmaktadır. Türk eğitim sistemi, bir yandan hızla artan nüfusun, eğitim gereksinimini karşılama çabası gösterirken,  bir  yandan  da, nüfusun  en  etkin  bir  şekilde  eğitim görmesi konusunda titizlik göstermek zorundadır.

Ne var ki, yenileşme doğrultusunda gerçekleştirilen etkinlikler her toplumda oldukça güç kabul görmekte ve benimsenmesi kolay olmamaktadır. Bu bakımından yenileşmenin güçlü bir desteğe gereksinimi vardır. Çünkü, destek ne denli güçlü olursa yenileşme de o denli yaygın bir kabul görebilmektedir.

Eğitim ile ilgili başlıca tartışma konuları genel olarak incelendiğinde; politika, donanım, hizmeti yaygınlaştırma, hizmete süreklilik kazandırma, öğretmen- öğrenci oranları, bina, kitap, araç-gereç, ücret düzeyi ve maliyet gibi noktalara yoğunlaşıldığı görülmektedir. Aslında tüm bu sorunlar, okul tarafından planlanan ve düzenlenen gerekli yaşantıların tümü anlamındaki eğitim programları üzerinde odaklaşmaktadır. Sorunlar aynı zamanda programların amacını, içeriğini, yapısını ve diğer boyutlarını da etkilemektedir. Sorunların çözümü ise, bir yandan uygun ve dengeli programların hazırlanmasına, diğer yandan   bu   programların   etkili   biçimde   geliştirilmesine   ve   uygulanacak

teknolojilere bağlı bulunmaktadıriv. Uygulanacak yeni teknolojiler, programların da  yeniden  düzenlenmesine  katkı  getirmektedir.  Bilindiği  gibi,  gerek  örgün

eğitimle,  gerekse  yaygın  eğitimle  ilgili  olarak  geliştirilen  ders  programları,

gereksinimler ile çağdaş eğitim gerekliliklerinin dengeli bir biçimde kaynaştırılması sonucunda oluşturulmaktadır. İçinde yaşanılan çağın da ilerisinde bir anlayışa sahip programların hazırlanması ve geliştirilmesi, günümüze dek uygulanan ders programlarının hangi aşamalardan geçtiğinin belirlenmesiyle anlam kazanır. Programda yer alan derslerin, programın amaçlarını gerçekleştirecek nitelikte  ve en  yeni bilgilerden oluşan bir bütün

olduğu konusunu da ayrıca gözden ırak tutmamak gerekirv.

Gerçektende günümüzde Türk toplumunda hemen herkesin benimsediği ya da katıldığı görüş, eğitim sisteminin değişmesi ve gelişmesine duyulan gereksinim üzerinde odaklanmaktadır. Bu nedenle, eğitim sisteminin yenileşmesi konusunda duyulan desteğin günümüzde, ilgili çevrelerde  sürekli yer aldığı söylenebilir. Şu kadar ki, Türk eğitim sisteminde yenileşme isteği ile yenileşme

konusunda gösterilen çaba ve girişimler yeni değildir. Türk eğitim tarihi incelendiği zaman, geçmişteki dönemlerde, eğitim sisteminin iyileştirilmesi ve toplumun gereksinimleri doğrultusunda daha etkin ve  başarılı  kılınması amacıyla yenileştirme ve geliştirme çalışmalarına sık sık yer verildiği görülmektedir Kimi zaman eğitimde atılan yanlış adımlar ve girişilen yanlış uygulamalar zaman içinde yanlış sonuçlar alınmasına neden olmuşsa da, özellikle Cumhuriyet Döneminin başlangıcından bu yana,  Türk  eğitiminde, kimi dönemlerde ise daha sınırlı olarak, yenileşmenin de ötesinde, reform niteliği  taşıyan  çok  değerli  etkinlik  ve  uygulamalara  yer  verildiğine  tanık olunmaktadırvi.

Eğitimin toplum yaşamındaki değerlerinin anlaşılmasına koşut olarak yirminci yüzyılda tüm ülkelerde eğitim hizmetine aşırı bir istem doğmuştur. Bu aşırı isteme dayalı olarak okul sayılarında büyük artışlar gerçekleşmiş, ancak, yine de hemen hemen tüm ülkelerde eğitim krizlerinden söz edilmeye başlanmıştır. Eğitim krizlerinin yaşanmasında, eskiden eğitim sisteminde bulunan sınırlı sayıda bireylerin eğitimi için yeterli olan okullar, öğretmenler, eğitim programları ve bu programları uygulamaya yönelik yöntem ve  tekniklerin, geniş kitlelerin eğitiminde yetersiz kalışı etkili olmuştur.

Yaşadığımız yüzyılda, ülkelerin eğitime bakış açılarında büyük benzerlikler görülmektedir. Eğitimin birey ve toplumların yaşamında ne denli önemli bir etkinlik olduğu hemen tüm uluslarca benimsenmiştir. Yüzyılımızda zenginlik kaynaklarındaki eşitsizlikler ve politik rejimlerdeki karşıtlıklara karşın tüm ülkeler,  eğitime  ilişkin  temel  konularda  ortak  görüşler  benimsemişlerdir.

Benimsenen ortak görüşlerden başlıcaları şunlardırvii:

�  Tüm bireylere temel eğitim.

�  Temel eğitime dayalı mesleki eğitim.

�  Yeniden eğitilmek, mesleğine ilerlemek isteyenlere yaşam boyu eğitim.

�  Tüm eğitim basamaklarında, ulusların coğrafi, ekonomik ve toplumsal

gerçeklerini   göz   önünde   bulundurarak,     öğrencilerin   koşul   ve

gereksinimlerine uyarlanmış eğitim.

�  Toplumlara politik ve kültürel kimliklerini koruma olanakları sağlayan

eğitim.

�  Tüm eğitsel amaçların ekonomik olarak gerçekleşmesini hedef    alan

eğitim.

Bu görüşler eğitim sistemlerinin demokratlaştırılmasını, diğer bir değişle ekonomik olanakları, sosyal statüsü, yaşı, cinsiyeti ne olursa olsun, herkesin, ilgi   ve   yetenekleri   doğrultusunda,   eğitim   olanaklarından   yararlanması

gerektiğini belirtmektedirviii.

aÜlkelerin eğitim konusunda ortaklaşa benimsedikleri görüşlere karşın, eğitimle ilgili araştırma bulguları ve kitle iletişim araçlarından edinilen bilgilerden anlıyoruz ki, hemen her ülke değişik basamak ve düzeylerde eğitim sorunları

giderek   artan   biçimde   varlığını   sürdürmektedirix.   Bu   sorunların   artarak

sürmesinde çağımızın ekonomik, sosyal ve teknolojik koşullarındaki hızlı değişimin toplumsal yapılara yansıması ve bu yapıları da değiştirmeye çalışması etkili olmaktadır. Böyle bir durum eğitim sistemlerini yeniden incelemeye alıp sorgulamayı gündeme getirmektedir.

Günümüzde az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hemen hemen hepsinin eğitim sistemlerinde bir darboğazdan söz edilmektedirx. Bu ülkelerde yaşanan darboğazın temelinde yatan belli başlı nedenler şunlardır:

�  Genel nüfus içerisinde çocuk nüfusun büyük oluşu.

�  Çocukların küçük bir kısmının kısa süre okula devam etmesi.

�  Öğretmenlerin sayıca azlığı.

�  Öğretmenlerin niteliğinin düşük oluşu.

�  Bir öğretmene düşen öğrenci sayısının fazlalığı.

�  Kapalı alanlara düşen öğrenci sayısının fazlalığı.

�  Öğretim basamaklarına göre okullaşma oranının dengesizliği.

�  Okulların, yerleşim alanlarına ve bölgelere göre dengeli dağılmayışı.

�  Mezun öğrenci sayısının düşüklüğü.

�  Anne -babaların eğitimin önemini yeterince bilmeyişi.

Yukarıda belirtilen belli başlı nedenlerin yol açtığı eğitim sorunları az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaşanırken gelişmiş ülkelerde de daha çok bilimsel, sosyal ve bireysel olgulardan kaynaklanan, ekonomik, sosyal ve eğitsel içerikli bir yığın ciddi sorunların yaşandığından söz edilmektedir. Daha somut olarak belirtmek gerekirse bu durum şöyle bir görünüm sergilemektedir:

Günümüzde çağdaş eğitim sistemlerini biçimlendiren sosyal, ekonomik, teknolojik ve eğitsel koşulların değiştiği görülmektedir. Çağdaş toplumda bireysel özgürlük, sosyal adalet, demokrasi ve eşitlik kavramlarının yaygınlaştığı dikkati çekmektedir. Öğrenci kitlesinde alışılagelmiş ölçü ve uygulamalarla karşılanması olanaksız sayısal ve niteliksel değişme olmaktadır. Var olan sistemde bireysel  ve  sosyal nitelikte fırsat  ve  olanak  eşitsizlikleri

vardırxi.

Gerek az gelişmiş ve gelişmekte olan, gerekse gelişmiş ülkelerde, yukarıda belirtilen nedenler ve benzerlerinden kaynaklanan eğitim sorunlarını, olanaklar ölçüsünde çözmeye yönelik pek çok girişim olmaktadır. Eğitim sorunlarının çözümüne  ilişkin  girişimler  incelendiğinde,  bunların  daha  çok,  öğretmen

yetiştirme, yeni okullar inşa etme, öğrenim süresini uzatma, ikili öğretim ve gece öğretimi konularında yoğunlaşıldığı ortaya çıkmaktadırxii. Bu geleneksel çabalarla eğitim sorunları yeterince çözülemediği gibi, tersine, var olan sorunlar da gittikçe artmaktadır.

Eğitim sorunlarının geleneksel çözüm arayışlarıyla çözümlenemediği görülünce ülkelerin eğitimci ve yöneticileri yeni arayışlara yönelmektedirler. Bu yeni arayışların temelinde şu gerekçelerin olduğu söylenebilir:

�  Aynı anda büyük kitlelere eğitim hizmeti verilememesi.

�  Bireylerin ilgi ve yeteneklerinin yeterince dikkate almaması.

�  Bireyler   için    gerekli    olan    bilgilerin   ve    bilgi    miktarının   iyi

belirlenememesi.

�  Uygun bilginin uygun yöntem ve tekniklerle sunulamaması.

�  Gerekli bilginin etkili olarak kısa sürede kazandırılamaması.

Bu gerekçeler herkese daha iyi eğitim olanaklarının sağlanması yönünde yeniliklere gereksinim olduğunu göstermektedir.

Eğitim sistemlerinde yenilik yapmaya yönelik çabaların çoğu ya da yeni seçeneklere duyulan gereksinme, başlıca iki kavram ya da inançtan kaynaklanmaktadır. Bunlardan birincisi, fırsat eşitliği kavramı ya da toplumdaki tüm bireylerin, eğitim yaşantı ve olanaklarından yararlanmaya hakkı olduğuna inanmadır. İkincisi ise, eğitimin bir dizi bireysel ve toplumsal amaçların gerçekleştirilmesine katkıda bulunabilecek başlıca etmenlerden biri olduğuna inanmadır.   Bu   kavramların   anlam   kazanabilmesi,   alışılagelmiş   eğitim

sisteminin tüm yönleriyle şu açılardan incelenmesine bağlıdırxiii.

1. Sistemin gerekli temel eğitim yaşantılarını sağlama kapasitesi.
2. Sistemin daha bireysel nitelikte bir eğitimi gerçekleştirmek için zorunlu olan  ve bireyin en yüksek düzeyde verim elde etmesini olanaklı kılan daha sonraki seçenekleri sağlama kapasitesi.

Bu açılardan yapılan incelemeler, sınıfta yapılan geleneksel eğitimin artık kurumsal ve evrensel anlamda örgün eğitim olanakları sağlayan en iyi uygulama olma niteliğini yitirdiğini ortaya koymuştur. Sınıfta yapılan eğitimin en iyi uygulama olmadığını, günümüzde yaşanan başlıca şu sorunlar da göstermektedir.

�  Eğitimin yaygınlaştırılamaması.

�  Fırsat ve olanak eşitsizliğinin sürmesi.

�  Kaynakların verimli kullanılamaması.

�  İstem sunu dengesizliği.

�  Eğitimin yeterince işlevsel olmayışı.

�  Eğitimde nitelik düşüklüğü.

�  Eğitimde standardın sağlanamayışı.

Bu sorunların çözümünde ise, ileri eğitim teknolojilerinin işe koşulması gerektiği söylenebilir. Günümüzde bilim ve teknolojideki gelişmeler ekonomik, sosyal ve bireysel içerikli olgular eğitim teknolojisinin gelişmesine neden olmuştur. Eğitimi oluşturan ögelerin yapısal ve işlevsel değişimi sonucu, değişim ve yeniliğe uygun bir kavramsal çerçeve gereksinimi, hep birlikte eğitimde verim ve etkinliği  artırma gereksinimi, hep birlikte eğitimde yeni bir

disiplinin oluşumunu gündeme getirmiştirxiv. Fırsat eşitsizliğine çözüm getiren, isteyen herkese yaşam boyu eğitim sağlayan ve bunların yanı sıra eğitimin bir

dizi bireysel ve toplumsal amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunabilen, eğitim teknolojilerinden yararlanmaya ve daha çok kendi kendine öğrenmeye

dayalı olan bu disiplin, “uzaktan eğitim”dir.