Dünyada Uzaktan Eğitime İlişkin İlk Uygulamalar

Uzaktan eğitim uygulamalarının uzunca bir geçmişe sahip olduğu ve bu uygulamaların eski çağlarda başladığı kabul edilmektedir. Bunun en önemli nedeninin ise, öğretmen ile öğrenci arasındaki öğretim amaçlı yazışmanın, resmi bir eğitim olarak görülmesi söylenebilir.



Uzaktan eğitimin ilk halka duyurulma tarihi tartışmalıdır. Ancak, 20 Mart 1728 tarihli Boston Gazetesinde mektupla, steno dersleri verileceği ilanı yer almıştır.

1728: 

   •Caleb Philips isimli eğitmene ait 20 Mart 1728 tarihli Boston Gazetesinde mektupla steno dersleri verileceği ilanı yer almıştır.



Gazetenin orjinali



Örnek bir steno dersi [i] 

Daha sonra, 1833 yılına ait bir İsveç gazetesinde mektupla yazılı anlatım dersi verileceğine ilişkin bir ilana rastlanmıştır.

1833:

Fakat, bu iki ilanda da iki yönden iletişimden ya da notlamadan söz edilmemiştir[ii]. Bu ilanlarda verilmesi düşünülen derslerin verilip verilmediğinin, eğer bu dersler verildiyse, öğrenciyle öğretmen arasında iki yönlü iletişim olup olmadığının ve eğer dersler verildiyse, notlandırmanın olup olmadığının belirlenmesi, o yıllarda uzaktan eğitim uygulandığına ilişkin kesin kanıtlar ortaya koymamaktadır.

Dünyadaki ilk uzaktan eğitim uygulamasının 1840 yılında, İngiltere’de, Isaac Pitman tarafından başlatıldığı kabul edilmektedir. Bir stenograf olan Pitman, İngiltere’deki Bath’da, mektupla steno öğretmeye başlamıştır. O, gerçekleştirdiği uzaktan eğitim uygulamalarıyla, öğrencilere eğitim vermiştir. Bu eğitim uygulamalarında, Pitman öğrencilere İncil’de yer alan küçük parçaları steno ile yazmayı öğretmiştir. Sözü edilen uzaktan steno derslerinde, öğrencilerin başarıları da notla değerlendirilmiştir.

İngiltere’deki uzaktan eğitimin başlangıç yılı, 1840 olarak kabul edilebilir. Çünkü, ilk modern uzaktan eğitimci olan Isaac Pitman Bath’da mektupla steno öğretmeye başlamıştır. İngiltere’deki bu uzaktan eğitim uygulamasını 1894 yılında, dışarıdan öğretmenlik sertifikası almaya hazırlanan öğrencilerin kendi aralarında yazı ile bilgi alış-verişinde bulunmaları izlemiştir[vii]. Öğrencilere gerçekleştirilen bu etkinlik, Oxford Üniversitesi dışarıdan bitirme sınavlarının, uzaktan eğitime uygun olarak yapılmasını sağlamıştır.

1840:

•Bu eğitimde öğrencilerin başarıları da notla değerlendirilmiştir.


Isaac Pitman (1813-1897)



Pitman'a ait bir steno yazısı [iii]

1856 yılına gelindiğinde, uzaktan eğitim alanında örgütlü girişimlerin başladığı görülmektedir. Bu yılda Charles Toussaint ve Gustav Langenscheid Almanya’da Berlin’de, günümüzde  de Langenscheid adıyla öğretim malzemeleri yayınlayan ve o yıllarda uzaktan eğitim uygulayan dil okulunu kurmuştur.

1856:

•Uzaktan eğitim alanındaki ilk örgütlü girişim olarak kabul edilmektedir.


Toussaint-Langenscheidt yöntemi ile İspanyolca dil eğitimi ilanı


Gustav Langenscheid (1832-1895) [iv]

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki uzaktan eğitimin izlerinin, Amerika Mektuplaşma Çalışmasının annesi olarak kabul edilen Anna Eliot Ticknor tarafından 1873 yılında kurulan Evde Çalışmayı Destekleme Derneğine kadar dayandığı kabul edilmektedir. [v]

1873:

•Amerika Birleşik Devletleri’ndeki uzaktan eğitimin izlerinin, Amerika Mektuplaşma Çalışmasının annesi olarak kabul edilen Anna Eliot Ticknor tarafından 1873 yılında kurulan Evde Çalışmayı Destekleme Derneğine (the Society to Encourage Studies at Home, Boston, Massachusetts ) kadar dayandığı kabul edilmektedir.    


Anna Eliot Ticknor (1823 –1896) [ii] [vi]

1874:

•ABD’de örgütlü uzaktan eğitim çalışmaları, 1874 yılında hem lisans, hem de yüksek lisans derecelerinin alınabildiği, Illinois Wesleyan Üniversitesinde başlamış, başlayan uygulamalar 36 yıl sürmüş, 1910 yılına gelindiğinde ise sona erdirilmiştir.


W. R. Harper, 1873’te Illinois Wesleyan Üniversitesinde asenkron eğitimi öneren ilk kişidir. [i]

Amerika Birleşik Devletlerinde New York Ihaca’da, 1883 yılında Mektupla Eğitim Üniversitesi kurulmuş ancak bu kurum da, bir süre sonra, Illinois Wesleyan Üniversitesi ile aynı kaderi paylaşmıştır.

1883:

•Bu yıl içerisinde, Wisconsin Üniversitesi yönetim kurulu uzaktan eğitim derslerinin yaygınlaştırılması konusunda karar almıştır.

1892:

•1892 yılında ise, Chicaco Üniversitesi’nde uzaktan eğitim bölümü oluşturulmuş ve üniversite bu iş için çalışır hale gelmiştir.  [vii]

1906:

• Baltimore'da The Calvert School ilk kez mektupla çocuklara yönelik ilköğretim eğitimini başlatmıştır. [viii]

Avustralya’da ilk uzaktan eğitim, 1910 yılında yüksek öğretim basamağında başlatılmıştır. Queensland Üniversitesi’nde başlatılan bu uygulamada, üniversitenin yüz yüze eğitim gören öğrencilerine uygulanan standartlar, uzaktan eğitim öğrencileri için de uygulanmıştır.


1949 yılında üniversiteye kaydolmuş uzaktan eğitim gören öğrencilerin ders programları ve yönetim işleriyle ilgilenmek üzere Üniversite Dışı Öğretim Fakültesi kurulmuştur. Bu örgütlenmenin ardından, büyük kentlerde öğrencilerin çalışmalarını ve yüz yüze öğrenim görmelerini sağlamak üzere üniversite merkezleri de kurulmuştur[ix]. Avustralya’nın uzaktan eğitim bakımından bir özelliği de ilk ve ortaöğretim basamağında uzaktan ilk uygulayan ülke olmasıdır.

1910:

• Avustralya’nın uzaktan eğitim bakımından bir özelliği de ilk ve ortaöğretim basamağında uzaktan ilk uygulayan ülke olmasıdır.  [x]

1922:

•Yeni Zellanda’da uzaktan eğitim uygulamalarına, 1922  Yeni Zellanda Mektupla Öğretim Okulu ile başlanmıştır.


1922’de kurulan mektupla eğitim merkezi [xi]

1966:

•Bu çalışmalar, teknik üniversite programlarına uygun programlarının hazırlanmasına ve uygulanmasına neden olmuş, böylece de, yüksek öğretim basamağında uzaktan eğitim başlamıştır. [xii]

1972:

•İspanya’da 1972 yılında, Ulusal Uzaktan Öğretim Üniversitesi kurulmuştur. Merkezi Madrid’de bulunan bu üniversitenin, 1973 yılında öğretime başlamasıyla, İspanya’da  da uzaktan eğitim uygulamalarına geçilmiştir. [xiii]

Türkiye’de ise, uzaktan eğitim fikri ilk kez, 1927 yılında eğitim sorunlarının görüşüldüğü bir toplantıda gündeme getirilmiştir. Bu toplantıda halkın okur yazar hale getirilmesinde uzaktan eğitimden yararlanılması gerektiği vurgulanmıştır. O yıllarda mektupla öğretim şeklinde önerilen uzaktan uygulaması başlatılamamıştır[ix]. Bu uygulamanın başlatılamamasının en önemli nedeni, halkının %90’ı okur yazar olmayan bir ülkede öğretmensiz okuma yazma öğretilemeyeceği kanısı idi. 1956 yılına gelinceye kadar, Türkiye’de uzaktan eğitim uygulamasının başlatılıp başlatılmaması gerektiği tartışılmış bu nedenle de 1927-1955 yılları arasındaki dönem Türkiye’de uzaktan eğitimin bir düşünce olarak tartışıldığı dönem olarak kabul edilmektedir[xiv]. Bu dönemin sonuna kadar Türkiye’de belli bir program çerçevesinde uzaktan eğitim uygulamasına geçilememiştir. Kısacası, dünyada bazı uzaktan eğitim uygulamalarının başlangıç tarihleri ve ilk uygulamalar aşağıdaki çizimde gösterilmiştir.

Dünyadaki Bazı Uzaktan Eğitim Uygulamalarının Başlangıç Tarihleri ve İlk Uygulamaları

[ii] Verduin, J. R. ve Clark, Jr. T. A. (1994), Uzaktan Eğitim: Etkin Uygulama Esasları (Çev: İ. Maviş), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.

[iii] https://en.wikipedia.org/wiki/Pitman_shorthand

[iv] https://de.wikipedia.org/wiki/Gustav_Langenscheidt

[v] Verduin, J. R. ve Clark, Jr T. A. (1994),  a.g.e.

[vi] https://en.wikipedia.org/wiki/Anna_Eliot_Ticknor

[vii] Hızal, A. (1983), Uzaktan Eğitim Süreçleri ve Yazılı Gereçler, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No 122.

[viii] kilduffs.com

[ix] Alkan, C. (1987), Açıköğretim “Uzaktan Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi”, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No 157.

[x] Alkan, C. (1987), a.g.e.

[xi] https://en.wikipedia.org/wiki/The_Correspondence_School

[xii] http://www.okno.pw.edu.pl

[xiii] http://portal.uned.es

[xiv] Kaya, Z. ve Odabaşı, F. (1996), “Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Gelişimi” Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 1.